Başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olan Muşta tarım sektöründe faaliyet gösteren vatandaşlar gelişen teknolojiye rağmen tırpan ve orakla ot biçme çalışmalarını sürdürüyorlar.
Muşun bir çok bölgesinde çayır biçme makinelerinin üretimi yapılırken yine bir çok bölgesinde çayır biçme işleri tırpanlarla yapılıyor.
Muşun kırsal bölgelerinde tırpancılıkla geçimini sağlayan vatandaşlar özellikle Ramazan ayında güçlükle çalıştıklarını da sözlerine ekliyorlar.
Muşun Dumlusu köyünde yaşayan Mehmet Sıddık Engin adlı çiftçi, teknolojinin ilerlemesine rağmen hala günümüzde ilkel tarım araçlarına ihtiyaç duyulduğunu söyledi. Gelişmekte olan teknolojinin birçok mesleği de beraberinde maziye gömdüğünü anlatan Engin, Her ne kadar tarım alanında son teknoloji makineler çıksa da tırpan yine de güncelliğini koruyor. Ama tırpancılar günümüzde yok. Eskiden tırpancı ayrı, tırpanın ağzını keskin eden Zindancı ayrı meslek gurubu oluşturuyordu. Bunlar artık mazide kaldı. Ama tırpan artık meslek değil zaruri olarak çiftçinin elinde kalmış bir alet oldu. Çünkü, dere yatakları, bahçeler ev engebeli araziler gelişen teknolojiye rağmen yine tırpana muhtaç kalmış durumdadır. Ayrıca, iş makineleri sadece düz arazide çalışabiliyor. Dik, yamaç ve sulu arazide çalışamıyorlar. Bu nedenle de tırpan teknolojiye yenilmeyenler arasındadır dedi.
Engin, teknolojinin gelişmesiyle beraber üretilen ziraat araçları çiftçinin işini kolaylaştırdığını da anlatarak: Eskiden tırpanlarla aylarca ekim ve hasat çalışması yapan çiftçiler, şimdi işlerini birkaç haftada bitirebiliyor. Ancak, yeni ziraat aletlerinin kullanılamadığı tarım arazilerinde çiftçiler tırpan kullanmaya devam ediyor. Teknoloji ilerlemesine rağmen tırpanlar, traktör ve ot biçme makinelerinin giremediği taşlı, dik ev ağaçlı bölgelerde bulunan tarlalarda çiftçinin en kullanışlı tarım aracı. Yani tarla sürmek için hala öküze, ot biçmek için tırpana, otu toplamak için tırmığa, ekin biçmek için orağa ihtiyaç duyuyoruz şeklinde konuştu.
TEKNOLOJİYE DİRENİŞ
Kentin bir çok bölgesinde dededen babadan kalma tekniklerle tarım yapan vatandaşlar gelişen ve ilerleyen teknoloji, alışkanlıkları, yaşam biçimlerini dönüştürürken birçok meslek de ekonomik koşulların değişmesinden dolayı unutulmaya yüz tutuyor. Traktör, biçerdöver ve ot biçme makinesi gibi modern araçların kullanılması, bir dönemin gözde mesleklerinden olan orakçı ve tırpancıların günlük yaşamdan çekilmesine neden oldu.
Bu gün hala bazı yörelerde çok az da olsa kullanılan orak, ekin ve ot biçmede kullanılan, yarı çember biçiminde, yassı, ensiz keskin ağızlı bir bıçak ve bu bıçağa bağlı bir saptan oluşan bir tarım aracıdır. Orağı kullanana, orakla ot, arpa, buğday gibi tarım ürünlerini biçenlere orakçı denir.
Orak kullanımı çok eskidir.
Ot saplarını ve buğday saplarını kesmek için kaburga kemiği içersine özenle yerleştirilmiş çakmaktaşlarının özel bir biçimde tutturulmuş olmaları, bunların orağın yaptığı işlere benzer işlerde kullanıldıklarını kanıtlar. Hayvanların çene kemiklerine çakmaktaşları yerleştirilerek de orak yapılmıştır.
TIRPAN
Tırpan ise, uzun bir sapın ucuna tutturulan, ot, arpa, buğday gibi ekinleri biçmeye yarayan hafifçe kıvrık, uzun çelik bir bıçaktır. Tırpan sallayanlara, tırpan atanlara, yani tırpanla ot, arpa, buğday gibi tarım ürünlerini biçenlere de tırpancı denir. Böylesine çok uzun yıllar köylülerin, çiftçilerin tarlasında, bağında ve bahçesinde kullandığı orak ve tırpan, insan gücünün yerini makinelerin alması sonucu artık tarihe karıştı. Emek ve zahmet gerektiren orak biçme ve tırpan sallama, çok az zamanda çok iş yapan traktör, biçerdöver ve ot biçme makinesi benzeri modern tarım araçlarının tarım sektöründe kullanılmaya başlanmasıyla orakçı ve tırpancılar işsiz kaldı. Üretim araçlarının değişmesi, üretim ilişkilerinin değişmesini beraberinde getirince tarım sektöründe binlerce yıldır var olan iki meslek de unutulmaya yüz tuttu.
Muş Manşet Gazetesi
