Bulanık, Muş

Tarihi

Bulanık ilçesi 1927 yılında Muş’ un il olması sebebi ile Muş’ a bağlı ilçe olmuştur. Eski ismi Kop olup daha sonra Bulanık olarak değiştirilmiştir. İlçemiz Muş İlinin en büyük ilçesidir. Bulanık ve çevresi tarihi M.Ö. 3000 li yıllara kadar uzanan oldukça eski bir yerleşim alanıdır. M.Ö. 2500-3000 yıllarında Bulanık ve çevresinde NOBİ’ ler yaşamış ve bu yörede GOBİN adlı bir kasaba kurmuşlardır, daha sonra bölgeye URARTULAR hakim olmuşlardır.

Bilahare 1071 Malazgirt Zaferine kadar bölgede Bizans hakimiyeti yaşanmıştır. Büyük Selçuklu İmparatorluğunun parçalanmasından sonra 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Muş’ un Akkoyunlular dan alınmasına kadar bölge Akkoyunluların hakimiyeti altında kalmıştır. Bulanık 1884 yılında Muş Sancağına, Bitlis Vilayetine bağlanmıştır. 1927 Yılında Muş’un İl olması İtibarı ile Muş’ a bağlı ilçe olmuştur.

Bulanık ilçesi 1. Dünya savaşında bir süre Rus işgalinde kalmış, 6 Nisan 1918′ de işgalden kurtulmuştur. İlçe merkez nüfusunun 1995 sayımlarında 32400 olduğu, yapılan son sayımda ise (2000 yılı) şu anki nüfusu 41000 olarak belirlenmiştir. İlçe merkezi, Beldeler ve Köylerin toplam nüfusu ise 139000 civarındadır. Bulanık halkının geçim kaynağı bitkisel üretim ve hayvancılıktır.

105.855 hektar tarıma elverişli alanda genellikle buğday, arpa, mercimek, ay çekirdeği, yemlik bitkiler ve son yıllarda artarak devam eden şeker pancarı üretimi yapılmaktadır. Ayrıca bu 105.855 hektar arazinin 700 hektarı yayla (Hayat, Kazım, Orta Yayla) 17.885 hektarı çayır alanı, 24 hektarı Bağ- Bahçe alanı 45 hektarı ihtiyaç dahilinde sebzecilik alanında kullanılmaktadır. Hayvancılık son yıllarda fazla gelişmemiş olup, sığır ve koyun yetiştirilir.

Kışları büyük illere sezonluk çalışmalar için gidip gelenlerde mevcuttur. 1950′ li yıllardan sonra bölgenin yapısına bağlı olarak gelip buralara yerleşen göçmenler, tamamen olmasa da Bulanık’ tan eğitim ve iyi yaşam koşulları nedeniyle göç etmişlerdir. Bir kısmı ise yine Bulanık’ ta kalmıştır.

Coğrafya

Bulanık adının ilçe sınırları içerisinde bulunan Kazan Gölünün suyunun bulanık oluşundan kaynaklandığı rivayet olunur. Bu göl Bilican Dağından gelen kaynak ve kar suları ile beslenir göle kadar berrak gelen sular göle varır varmaz toprakla karışarak bulanır. Gölden çıktıktan sonra Körsu Deresi ismini alır. İlçenin coğrafi karakteristikleri; Bilican Dağı, Murat Nehri, Heftrenk Çayı ve Haçlı (Kazan) Gölüdür.İlçemiz; Muş ili ile Ağrı karayolu üzerinde kurulu olup il merkezine uzaklığı 105 km. Ağrı iline, 155 km uzaklıktadır. İlçe merkezine en yakın ilçe Malazgirt ilçesi olup 25 km mesafelidir ayrıca ilçemiz; güney batısında Varto ile Muş yolu itibarıyla ulaşım kaydederek yaklaşık 160 km uzaklıkta sınır oluşturmakta, Korkut ilçe merkezine ise aynı güzergah üzerinden ulaşım sağlanmak-ta olup yaklaşık mesafe 70 km dir.

Hasköy ilçesine uzaklık ise 85 km dir. İlçemizin doğusunda Malazgirt, batısında Varto, kuzeyinde Hınıs, güneyinde ise Ahlat ilçeleri yer almaktadır.Arazi yapısı belli başlı birkaç köy dışında düzgün ve engebesizdir. Şehir merkezi ve köyler arasında ulaşım kolay olup il yolu dışındaki köyler ile şehir merkezi arasındaki yollar genellikle stabilizedir. İlçemiz Doğu Anadolu’ya özgü iklim yapısına sahip olup; yazları sıcak ve kurak,kışları soğuk ve kar yağışlıdır. İlçemiz 1.706 km 2 yüzölçümüne sahip olup deniz seviyesinden yüksekliği 1.480 m dir.

Nüfus Durumu

Bulanık İlçesine Ait 200 Genel Nüfus Sayım Çizelgesidir

Mahalle Adı Ve Nüfusu
1- CUMHURİYET 2619
2- KÜLTÜR 8936
3- YENİ 6659
4- İNÖNÜ 2981
5- ZAFER 3108
6- ŞEHİTLİK 11087
7- GÜLLÜOVA 874
8- MESCİTLİ 464
9- BAHÇELİEVLER 4775
TOPLAM : 41503

Belde Adı Ve Nüfusu
1- ERENTEPE 6345
2- ELMAKAYA 5336
3- RÜSTEMGEDİK 11278
4- MOLLAKENT 7000
5- SARIPINAR 5320
6- YONCALI 8423
7- YEMİŞEN 5927
8- UZGÖRÜR 5412
TOPLAM : 55041

2000 yılı Ekim ayında yapılan Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İlçemiz nüfusu

Merkez Nüfus : 41.503
Beldelerin Nüfusu : 55.041
Köylerin Nüfusu : 42.479
Toplam Nüfus : 139.023 olup; nüfusun büyük çoğunluğu henüz köy özelliği gösteren merkez dışındaki mahallelerden oluşmaktadır. Beldelerin nüfusu 55.041 olup yapılanma ve gelişme aşamasında ilerleme kaydetmektedirler. Köylerin nüfusu 42.479 olup dışına ve ilçeye sürekli göçlerden dolayı azalma göstermektedir. Halk daha çok batı ve güney illerine yerleşim eğilimindedir. İlçe merkezinden ve köylerden göç edenler başka illerde ikamet edip arazi ve aile bağlarını sürdürmektedirler. İlçemiz nüfusu genel anlamda dağınık bir yerleşim şekli kaydetmektedir. Köylerde aynı yapıya sahip olup çoğu tarımla uğraşmaktadır. Nüfus çoğunluğu genç kesimden oluşup çeşitli sebeplerden dolayı yapılan dışarı göç ile bu oran düşmektedir. İlçemizde yoğun oranda dışarı göç yaşanmaktadır. Merkezden dışarı giden göçleri köylerden merkeze yapılan göçler takip etmektedir, Bu olay ilçeyi sosyoekonomik olarak olumsuz etkilemek-tedir. İlçede mevcut nüfusun yaklaşık olarak
% 60 Çiftçi
% 5 Esnaf
% 4 Memur
% 30 İşsiz
% 1 Yurt Dışındadır.
lçemizde nüfusun dağılımından da görüldüğü gibi nüfusun çoğunun geçim kaynağı tarım ve ancılıktır.
İlçe merkezine bağlı 9 mahalle , 8 Belde olmak üzere beldeler 22 mahalleye ayrılmışlardır. Ayrıca 53 köy ve bu köylere bağlı 35 Mezra 17 adet Kom bulunmaktadır.

Sosyal Durumu

İlçemizde evler genellikle betonarme olup yer, yer kenar mahallelerde yığma evlere de rastlanmaktadır. İlçede ilk yapılanmalarda evler müstakil olup ahırlarla birleşik yapılırken bunların yerini katlı ve müstakil evler almıştır, Doğuanadolu iklim tipine uygun sert taşlardan yapılan evlerdir. İlçe merkezinde 4 adet (1’i gençler için, 2′ si aileler için 1′ i ise çocuklar için) park ve dinlenme yeri (Çay Bahçesi) mevcuttur.

Ayrıca kahvehanelerde bulunmaktadır. İlçede mevcut bulunan Bulanık Spor Kulübüne gereken önem gösterilerek futbol dalında spor faaliyetlerini sürdürülmektedir. Ayrıca her yıl geleneksel hale getirilmeye çalışılan Kaymakamlık Voleybol Turnuvası tüm kamu kurum ve mahalli takımların katılımıyla şenlik havası oluşturulup halkla bütünleşme şeklinde devam etmektedir.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramlarında Erentepe Beldesinde at yarışları düzenlenmekte, bu yarışlar Kaymakamlık Makamı ve Erentepe Belediyesi organizasyonuyla tüm komşu il ve ilçelere açık tutularak halkın katılımı sağlanmaktadır. İlçede basımevi, Kitabevi, Sinema ve tiyatro yoktur. Hemen her yaz ve önemli günlerde Ankara ve diğer çevre illerden gelen tiyatro gruplarınca sergilenen gösterilere katılım yüksektir.İlçe merkezi ve köylerin tamamında elektrik, telefon, yol ve okul mevcuttur. Şehir merkezinde şebeke suyu kullanılmakta olup; bir kısım köylerde şebeke suyu ile birlikte kaynak suyu kullanılırken, bir kısım köylerde ise kaynak suyu kullanılmaktadır.

İlçemizde 1 Devlet Hastanesi, 2 si merkezde olmak üzere faal durumda 12 sağlık ocağı 1 sağlık evi mevcuttur. Ayrıca personel ve araç yetersizliği dolayısıyla gayri faal olan 3 sağlık ocağı ve 3 sağlık evi de mevcut olup; Devlet Hastanesi ve Sağlık ocaklarında toplam 1 uzman doktor ile toplam 11 doktor, 1 Diş hekimi, 27 Ebe ve Hemşire, 17 Sağlık Memuru, 3 Röntgen Teknisyeni, 2 Laboratuar Teknisyeni, 1 Anestezi Teknisyeni, 5 Şoför, 11 Hizmetli, 1 Çevre Sağlık Teknisyeni 6 İşçi ile Bulanık Merkez Devlet Hastanesi ve Merkez 1 No’ lu Sağlık Ocağı, Merkez 2 No’ lu Sağlık Ocağı, Güllüova Sağlık Ocağı, Rüstemgedik Sağlık Ocağı, Yoncalı Sağlık Ocağı, Karaağıl Sağlık Ocağı, Gülçimen Sağlık Ocağı, Erentepe Sağlık Ocağı ve Mollakent Sağlık Ocağında halka hizmet vermektedir.

Sağlık ocaklarımız aşılama çalışmalarını ve okullardaki sağlık taramalarını periyodik olarak sürdürmektedirler.İlçede ekonomi genel anlamda tarım ve hayvancılığa dayalı olduğu için halkın büyük çoğunluğunun geliri de bu yöndedir.Halk Eğitim Müdürlüğünce her yıl periyodik olarak el beceri kursları açılmaktadır.

İlçede merkez mahalle belde ve köylerde her yıl açılan kurslarda giyim, nakış, makine nakışı, halı dokuma, makrome, makine ve elle örgü kurslarında usta öğreticilerce kurslar verilmektedir. Kış boyunca devam eden kurslarda elde edilen ürünler yıl sonu sergi ve kermeslerle halka açılmaktadır.

Eğitim ve Kültür Durumu

İlçede eğitim durumu normal düzeydedir. Halk çocuklarının okumasından taraftar olup üniversite okuyan kişi fazladır. Nüfusun % 85′ i okur yazardır. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü 1983 yılı itibariyle faaliyetlerine başlamıştır. İlçemizde 1 Lise, 1 İmam-Hatip Lisesi, 2 YİBO, 2 PİO, İlçemize bağlı Erentepe Beldesinde 1 Çok Programlı Lise, 1 Erentepe P.I.O., 1 75.Yıl Karaağıl P.L.O ile birlikte Rüstemgedik Beldesindeki okullarımızda hizmete açılmıştır.

Merkezdeki İlköğretim okuları ve köylerdeki okullar dahil toplam 88 okul mevcuttur. Bunların dışında 2 tane okulumuz Karacaören ve Eskiyol köylerinin okulları kapanmış olup, öğrencileri Karaağıl köyündeki okulumuza yerleştirilmişlerdir. Eğitim Öğretimin 8 yıllığa yükseltilmesinden dolayı ilçemiz merkezde 2 okul merkeze bağlı, Yemişen, Uzgörür beldeleri ve Kırkgöze, Söğütlü, Adıvar, Yokuşbaşı, Köylerinde ek derslikler yapılmıştır. Bu okullarımızda; 365 öğretmen görev yapmaktadır.

Merkezde 4.291 öğrenci, Köylerde 12.711 öğrenci ve toplam olarak 17.002 öğrenci eğitimine devam etmektedir.Ayrıca ilçemizde Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı olarak çalışan Halk Eğitim Merkezinde usta öğreticiler tarafından merkez ve köylerde açılan kurslarda bilgisayar, dikiş, nakış, dokuma, makrame gibi el becerisini geliştirici kurslar verilmektedir.

Ekonomik Durumu

İlçemizde ekilebilir alan mevcut boş arazinin yarıya yakınını oluşturduğundan genellikle tarımla uğraşılmaktadır. Yine arazinin diğer kısmının çayır ve niteliğindeki arazi olduğundan ikinci planda hayvancılık yapılmaktadır. İlçe merkezi ve köylerde yapılan hayvancılıktan elde edilen süt; ihtiyaçlarının giderilmesi dışında ilçemizde bulunan özel bir mandırada değerlendirilmektedir. İlçe sınırları içerisinde toplam arazi 162.500 Hektar olup; Devletçe sulanan arazi: 37.600 dekar, Halkça sulanan alan : 76.300 dekar, sulanmayan arazi ise: 412.485 dekardır. Ayrıca Meraya ayrılan arazi: 522.560 dekar, yayla: 250.000 dekar, çayır: 175.435 dekar, Bağ- Bahçe: 11.131 dekar, orman: 27.025 dekar, yerleşim alanı ise: 112.464 dekardır. Arazi yapısı ve iklim şartları dolayısıyla tarımsal olarak buğday, arpa, ay çiçeği, az miktarda mercimek, yemlik baklagiller ve son yıllarda artarak devam eden şeker pancarı tarımı yapılmaktadır.

Ayrıca yemlik baklagiller ve yonca yetiştirilmektedir. Hayvancılık alanında ağırlıkta büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Ticaretten çok ihtiyaçların karşılanmasını sağlamak amacıyla hayvan yetiştirilir. İhtiyacın fazlası elde edilen hayvansal ürün fazlası süt olarak ilçeye yakın bin alanda bulunan mandırada değerlendirilerek bu şekilde cüzi miktarda gelir elde edilir. Küçük baş hayvancılıkta bu amaçla yapılır. Yetiştirme itibariyle 60.000 adetle ilk sırayı sığır yetiştiriciliği alırken, 300.000.koyun ve keçi, 2.058 adetle tek tırnaklılar, ve miktar olarak fazla olup hemen her evde yetiştirilen kanatlılarda yer almaktadır. Ayrıca ilçemize bağlı köylerde arıcılık artış kaydederek devam etmektedir.

İlçemizde 1 adet Tarım Kredi Kooperatifi. 1 adet T.C. Ziraat Bankası, 1 adet T. Halk Bankası, 1 adet Esnaf ve Kefalet Kooperatifi bulunmaktadır. Ayrıca 1980 li yıllarda T.P.A.O tarafından petrol arama çalışmaları yapılmış olup yeterli rezerve rastlanmadığı için çalışmalara son verilmiştir. Ancak, bu yıl itibariyle çevre iller ve ilçelerle birlikte çalışmalara yeniden başlanmıştır.

Ayrıca İlçemizde belediyeye ait eski mezbahana iki katlı olarak yeniden yapılandırılıp üstü 8 daire altı 10 dükkan olarak tanzim edilmiş olup ihale yolu ile esnafa sunulmuştur.