Sağlık Müdürlüğü AÇS. AP Şube Müdürü Yusuf Tekin, çocuklarda ishal vakaları konusunda uyarılarda bulundu. Tekin yapmış olduğu açıklamada, Türkiye’de 0-5 yaş grubu bebek ve çocuk ölümlerinin önemli bir bölümünün, ishal hastalığı nedeniyle gerçekleştiğini vurgulayara, özellikle yaz aylarında ishale bağlı ölümlerde artış gözlendiğini belirtti.
Açıklamada, bebek ve çocuklarda günde 3 kereden fazla sulu dışkılamanın ishal olarak kabul edildiği belirtilerek, yalnızca sık dışkılamanın sulu değilse ishal sayılmayacağı, ishalin ana belirtilerinin sulu dışkı ve kusma olduğu kaydedildi.
İshalin, bebeklerde en sık görülen hastalıklardan birisi olduğu ifade edilen açıklamada, “İshal, özellikle bebek ve çocuklarda vücuttan önemli ölçüde su, tuz ve mineral kaybına yol açar. İshalin başlıca nedeni; bakteri, virüs ve parazitler tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır. Ayrıca beslenme hataları, doğuştan metabolizma hastalıkları, antibiyotik kullanımı gibi sebepler de ishale neden olmaktadır. Yeni doğan ve süt çocuklarında, ishal daha kolay oluşur ve daha ağır bir seyir izler” denildi.
BEBEKLERDE İSHAL RİSKİNE KARŞI ANNE SÜTÜ
Bebeklerde ishal riskine karşı anne sütünün en önemli korunma faktörü olduğu vurgulanan açıklamada, annelerin bebeklerini doğar doğmaz emzirmeye başlaması, bebeklere ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6. aydan sonra uygun ek besinlerle beraber emzirmenin 2 yaşına kadar sürdürülmesinin bebeklerde ishale bağlı ölümleri en aza indireceği kaydedildi.
Açıklamada, bebek ve çocukların bakım ve beslenmesinde kişisel ve ev hijyeninin çok önemli olduğu dile getirilerek, 6. aydan sonra anne sütüne ek olarak ek gıda alan bebekler için kullanılan araç-gereçlerin temiz tutulması, el temizliğine özen gösterilmesi ve bebeklerin besinleri hazırlanırken kaynatılıp soğutulmuş içme suyu kullanılması gerektiği bildirildi.
İSHAL NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İshalin bebek ve çocuklarda aşırı su kaybına yol açtığı belirtilen açıklamada, ailelere yönelik şu uyarılar yer aldı:
“Bebeklerinizi mutlaka sık sık emzirin. Şiddetli ishallerde, kaybedilen sıvı ve minerallerin yerine konması amacıyla, Ana Çocuk Sağlığı Merkezlerimizden ücretsiz alabileceğiniz tuz-şeker çözeltisini(ORS) evinizde bir litre suda eriterek bebeğinize içirin. Bu çözelti, normal sudan daha iyi emildiğinden vücudun sıvı ve mineral kaybını telafi etmesi daha etkili olmaktadır. Doktora danışmadan bebeğinize ishal kesici ilaç vermeyin. Çocuklarınıza her zaman verdiğinizden daha çok su verin ve onları kesinlikle aç bırakmayın. Pirinç, patates, ekmek, yağsız et, yoğurt, sebze-meyveleri, muz, elma ve havuç suyunu tercih edin. Yağlı besinlerden, çay, kola gibi çok şeker içeren içeceklerden kaçının.”
MUTLAKA DOKTORA GÖTÜRÜN
Bebeklerin sık olarak sulu dışkılaması ve tekrarlayan kusma, dışkılarında kan olması, iştahlarında azalma, ateşlerinde yükselme ve gözlerinde çökme durumlarında, ailelerin vakit kaybetmeden doktora başvurmaları istendi.
İSHAL NEDİR: Kişinin günlük dışkı sayısının artması ve dışkı kıvamının bozularak, yumuşak sulu bir görünüm alması durumudur.
Genellikle günde 3 kez den fazla sayıda sulu dışkılama ishal olarak kabul edilir. Sık dışkılama kıvam bozuk değilse ishal sayılmaz. Yeni doğan bebekler anne sütü ile beslendikleri için dışkı sayısı günde 6 ile 7 ye ulaşabilir. İshal en sık 0-5 yaş grubu çocuklarda rastlanan bir hastalık olup anne sütünün kesildiği ve ek gıda verilmeye başlandığı 6-24 aylık çocuklarda ishal oranı en yüksektir.
Çocuklarda ishal genellikle akut bir hastalıktır.3-7 gün sürer ve kendiliğinden iyileşir. Su ve Tuz kayıpları karşılandığında ölüm tehlikesi yoktur. İshalli çocukların küçük bir bölümünde (% 3-10) ishal 15 günden uzun sürer. Küçük süt çocuklarında, daha önce ishal geçirenlerde, büyüme, gelişme geriliği olan çocuklarda inek sütü ile beslenenlerde ishalin uzama riski artar ve ölüm olasılığı yükselir.
İSHALİN NEDENLERİ VE BULAŞMA YOLLARI
İshalin en önemli ve en sık nedeni mikroplardır. Bunlar hastalık yapan bakteriler, virüsler ve parazitlerdir. Bu mikropların kaynağı insan ve hayvan dışkısıdır. İçme ve kullanma sularının, kaynakların, akarsuların, sebze, meyve ve diğer yiyeceklerin, ellerin, beslenme için kullanılan araçların insan ve hayvan dışkısı ile bulaşması sonucu bu mikroplar ağız yoluyla vücuda alınır. Mikroplar bağırsağa geçerek enfeksiyona ve ishale yol açar.
Diğer bir risk faktörü de büyüme ve gelişme geriliğine yol açan yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Büyüme ve gelişme geriliği vücut direncini azaltır ve bu nedenle ishal daha çabuk oluşur. Hatalı beslenen çocukların anneleri genellikle bilgisiz ve beslenme eğitiminden yoksun oldukları için besinlerin temizliğine de dikkat etmezler. Buda çocuklarda bağırsak enfeksiyonlarını arttırır. Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde ishal daha seyrektir. Bunun nedeni anne sütünün vücut direncini arttırıcı bileşimi ve temizliğidir. Anne sütünü teşvik ederek ve dengeli beslenmeyi öğreterek ishal vakalarının azalmasına yardımcı olabiliriz.
İSHAL NİÇİN TEHLİKELİDİR
İshalin başlıca iki tehlikesi ölüm ve beslenme bozukluğudur.
İSHAL NASIL ÖNLENİR?
Ülkemiz ve diğer gelişmekte olan ülkeler için en etkin, en ekonomik ve uygulanabilir önlemler şunlardır.
1-Emzirme
2-Düzenli memeden kesme
3-Bol ve temiz su kullanma
4-El yıkama
5-Tuvalet kullanma
6-Küçük çocukların bezlerinin ve atıklarının uygun şekilde yok edilmesi
7-Kızamık aşısı
8-İçme suyunun temiz olması.
9-Yiyeceklerin hazırlanması ve saklanması
10-Kullanılan malzemelerin temizliği
1-EMZİRME: Bebekler doğumdan itibaren ilk 4-6 ay sadece anne sütüyle beslenmelidir. Sadece anne sütü alan bebekler emzirilmeyen veya ara sıra emzirilen bebeklere oranla daha az ishal olurlar. Hayatın ilk altı ayında emzirilmeyen bebeklerde ishalden ölümlerin, sadece anne sütüyle beslenen bebeklere göre 30 kat daha fazla olduğu belirlenmiştir. Anne sütü Tam olarak bebeğin ihtiyacı olan besinleri içerir, Kolaylıkla sindirilir ve bebek tarafından verimli bir şekilde kullanılır. Bebeği enfeksiyonlara karşı korur, Anne bebek bağını, yani yakın ve sevgi dolu bir ilişki kurulmasını sağlar, Bebeğin büyüme ve gelişmesini sağlar, Her an sıcak ve temiz olarak mevcuttur. Bebekler altıncı aydan sonrada anne sütü olduğu sürece emzirilmelidir. Bu şiddetli ishal ve ishalden ölüm riskini azaltacaktır.
2-DÜZENLİ MEMEDEN KESME: Bebeğin yavaş yavaş yetişkin besinlerine alıştırılmasıdır. Bebeğin beslenmesine 4-6 aydan sonra, anne sütü yanında diğer besinlerinde eklenmesi gereklidir. Bu zaman bebeğin ishal olması yönünden tehlike taşır. Ek besine geçişte aceleci olmamak gerekir.
3-BOL VE TEMİZ SU KULLANMA: Suların bol temiz kullanılması aileleri ishalden korur. Aileler bulabildikleri en temiz suyu kullanarak, bunu kaynatarak ve evde kirlenmeden koruyarak ishal tehlikesini azaltabilirler.
4-EL YIKAMA:Aileler el yıkama gibi belirli hijyen (temizlik) kuralarını benimseyerek küçük çocuklarını ishale karşı koruyabilirler. Şöyle ki;
-Çocuğun altını temizledikten ve bezlerini atıktan sonra,
-Tuvaletten çıktıktan sonra,
-Yemek hazırlamadan önce,
-Çocuğa yemek yedirmeden önce,eller mutlaka yıkanmalıdır.
5-TUVALETLERİN KULLANILMASI:İshale yol açan mikroplar ağız yoluyla bulaşırlar. Bu nedenle dışkıların güvenli bir şekilde atılması, ishalin yayılmasını azaltır. Tuvalet olmayan yerlerde aileler ihtiyaçlarını mümkün olduğu kadar temizlik kuralları dâhilinde yollardan, evlerden ve su kaynaklarından en az 10 metre uzakta gidermelidir.
6-ÇOCUKLARIN BEZLERİNİ UYGUN ŞEKİLDE ATILMASI: Çocuk bezlerinin çöplerin düzenli toplandığı yerlerde bir poşet içinde çöp bidonuna, çöplerin toplanmadığı yerlerde bahçede bir çukura gömülerek yok edilmelidir.
7-KIZAMIK AŞISI: Kızamığı önlemek için yapılan kızamık aşısı, kızamık ile birlikte veya arkasından gelen ishali önler. Kızamık ile gelişen ishal dizanteri şeklinde ortaya çıkar. Birçok ishalden daha fazla ölüme yol açar.
8-İÇME SUYUNUN TEMİZ OLMASI: Bebeklere içirilen ve inek sütünün sulandırılmasında da kullanılan su kaynatılmalıdır. Daha büyük çocuklara içirilen sular klorlu değilse kaynatılarak verilmelidir.
9-YİYECEKLERİN HAZIRLANMASI VE SAKLANMASI: Yiyecekler taze hazırlanmalı, buzdolabında saklanmalı sıcakta bekletilmemeli, sinekten ve diğer haşaratlardan korunmalı, buzdolabı yok ise yiyecekler serin bir yerde muhafaza edilmeli, günlük olarak tüketilmelidir.
10-KULLANILAN MALZEMELERİN TEMİZLİĞİ: Biberon, bardak gibi yiyecek kapları ve araçları temiz yıkanmalı, içinde süt ve yiyecek artıkları kalmamalı, özellikle biberonlar her kullanımdan sonra kaynatılmalıdır. Muş`un Sesi Gazetesi
