Muşta kırsalda bölgelerde yaşayan vatandaşlar, kömür yerine, besledikleri büyükbaş hayvanların dışkılarını yakarak kışı geçirmeye hazırlanıyor.
Kömürün tonunun 600, orta büyüklükteki bir evin aylık ısınma masrafının 500 lira olduğu göz önüne alındığında tonu ortalama 150 lira olan tezek, dar gelirli ailelerin yardımına koşuyor.
Muşta özellikle kırsalda tezek tüketimi oldukça yaygın. Besicilik yapan ve ekonomik durumu iyi olanlar ile ihtiyaç sahibi aileler de soğuk kış günlerinde tezekle ısınıyor, yemeklerini yine tezek sobalarında pişiriyor.
Büyükbaş hayvanların dışkılarını, genelde ailelerin genç ya da yetişkin erkekleri temizliyor. Ahırdan günlük olarak toplanan hayvan dışkıları, el arabaları ile meydanlık bir alana dökülüp yaz güneşi altında kurutuluyor. Yaklaşık 3 ay güneş altında kurutulduktan sonra ‘bel’ adı verilen küreklerle kalıp halinde kesilen tezekler, daha sonra kalag yığınları haline getiriliyor. Yağmurdan korumak için ‘kalag’ın dış tarafı taze hayvan dışkısı ise sıvanıyor. Tezekler, havaların soğuyacağı güne kadar mahalle meydanlarında stoklanıyor.
Ailesine ait 20 büyükbaş havyanın dışkılarını günlük olarak ahır denilen hayvan barınağından dışarı çıkartan Ramazan Sönmez, hayvanların bakımını yapıyor. Sönmez, okula gitmeden ve okuldan arta kalan zamanlarda hayvanların bakımını, temizliğini yapıyor. Tezeğin ucuz olması sebebiyle tercih edildiğini söyleyen Sönmez, Ucuz yakacak. Isınmada ve yemek pişirmede sobada kullanıyoruz dedi.
Hayvancılık yaptıklarını ve bu sebeple tezek kullanarak yakacaktan tasarruf ettiklerini söyleyen Halit Kara isimli vatandaş ise, Kış mevsimi ilimizde uzun ve soğuk geçmektedir. Kış mevsiminde sobada ve tandırda tezek kullanıyoruz. Tezek zahmetli ama bizim için maliyetsiz olduğundan daha çok rağbet görüyor dedi.
2 kilogram gelen bir tezek, sobada yaklaşık 20 dakika yandıktan sonra kül oluyor. Geven denilen yaban dikeni, çıra görevi görerek tezeği tutuşturuyor. Muşta kurumuş tezek yığınlarına ‘kalag’ ismi veriliyor. İlde 6 ay süren kış mevsimi boyunca 5 kişilik bir aile ortalama 3 kalag tezek kullanıyor. Bu da yaklaşık 500 lira ediyor.
Muş Manşet Gazetesi
